Hastalıklara göre ilaç gurupları

Hastalıklara göre ilaç gurupları listesi aşağıda olup, ilaç gurubu hastalık türüne göre sınıflandırılmıştır.

OTONOM SİNİR SİSTEMİ İLAÇLARI

Otonom sinir sistemi kalp, bronşlar, göz bebeği ve benzeri istek dışı çalışan organların faaliyetlerini otomatik olarak kontrol eden sistemdir. Birbirine karşı zıt tesir gösteren sempatik ve parasempatik sinir sistemi olmak üzere iki kısımdan meydana gelen otonom sinir sistemi kontrol ettiği organlara bir çok sinir dalı verir.

PARASEMPATİK SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR

1) PARASEMPATOMİMETİK (KOLİNERJİK) İLAÇLAR 

Asetilkolin salgılanmasını uyaran veya asetikolinin vücutta parçalanmasını önleyen ilaçlara denir.

  • Pilokarpin ; % 1-6 ‘lık solüsyonu göze lokal uygulandığında göz bebeğini daraltır. Bu etkisinden dolayı glokom tedavisinde uygulanır.
  • Neostigmin ; İdrar tutukluklarında ameliyat sonrası ortaya çıkan atonik kabızlıkla, myasteni graviste kullanılan bir preparattır.

Tedavi sırasında solunum güçlüğü, bradikardi , hipotansiyon ve benzeri yan etkiler görülebilir.

2) PARASEMPATOLİTİK (ANTİKOLİNERJİK) İLAÇLAR

Asetilkolinin etkilerini ortadan kaldıran ilaçlara verilen ortak isimdir. Spazm çözücü etkisi de olduğu için spazmotik ilaçlarda denir.

Endikasyonları ;

  • Zehirlenmeler (mantar,tarım ilacı)
  • Kalp bloku ve bradikardi
  • Hastayı ameliyata hazırlamak için
  • Parkinson hastalığı
  • Peptik ülser
  • Bazı göz hastalıkları ( keratit)
  • Taşıt tutmaları
  • Düz kaslardaki spazmın çözülmesi
  • Enuresis ( gece idrar kaçırma)

Yan etkileri ; Ağız kuruluğu , göz içi basıncın artması , taşikardi.

  • Atropin ; Güzelavrat otundan elde edilir. Bronş sekresyonunu azaltır , solunumu derinleştirir,göz bebeğini genişletir , kalp atım sayısını artırır.
  • Sentetik antikolinerjik ilaçlar ; Parkinson hastalığında kullanılan oksifensiklikmin.

SEMPATİK SİNİR SİSTEMİNİ ETKİLEYEN İLAÇLAR

1) SEMPATOMİMETİK (ADRENERJİK) İLAÇLAR

Dokularında adrenerjik reseptör bulunan organları etkileyerek sempatik sinir sisteminin uyarılmasını sağlayan ilaçlara denir.

  • Adrenalin (epinefrin) ;Böbrek üstü bezlerinin öz kısmından salgılanan bir hormondur. Oral yolla etkisizdir. Anafilaktik şok ve benzeri tehlikeli alerji hallerinde kanamayı durdurmak için uygulanır. Hipertansiyon , koroner yetmezlik , hipertiriodizmde kullanımı kontrendikedir. İ.v yolla veya cilt altı yoluyla çok yavaş verilir.
  • Efedrin ; Astma ve benzeri bronş spazmı yapan vakalarda uygulanır. SSS uyarıcı etkisi olduğu için uyku bozukluğu yapar.
  • Salbutamol ; Bronkodilatör tesiri mevcuttur. Astma ve bronş spazmı yapan diğer vakıalarda uygulanır.
  • Fenilefrin ; Güçlü vazokonstriksiyon tesiri mevcuttur( damarların daralması). Konjonktiva ve burun mukozasındaki konjesyonları (kanlanmayı) uygulanır.
  • Fenfluramin ; MSS deprese ederek iştah azaltıcı tesir gösterirler. Diyabette iştah kesici olarak uygulanır. Aşırı dozu ölümle sonuçlanabilir.

2) SEMPATOLİTİK (ANTİADRENERJİK) İLAÇLAR

Sempatik sinir sistemini uyaran ilaçların etkilerini ortadan kaldıran yada bloke eden ilaçlar.

  • Beta reseptör blokörleri ; Adrenalin ve noradrenalin ilaçların etkilerini ortadan kaldırır. Asebutol , atenolol örnek verilebilir. Hipertansiyon , anjinopektoris , aritmi ve miyokart enfarktüsü tedavisinde uygulanır.
  • Antihipertansif tesirli antiadrenerjik ilaçlar ; Hipertansiyon tedavisinde kullanılan guanetidin , debrikozin bu gurup ilaçlardan bazılarıdır.

MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ İLAÇLARI

Esas tesirlerini beyin ve omuriliğin değişik bölgeleri üzerine gösteren ilaçlara MSS ilaçları denir. Bu ilaçlar şu biçimde sınıflanır;

  1. Genel anestezikler
  2. Sedatif ve hipnotikler
  3. Antikonvulsif ilaçlar
  4. Analjezikler
  5. Myorölaksanlar

SEDATİF VE HİPNOTİK İLAÇLAR

Bilinç kaybı ve uyku olmadan hastayı sakinleştiren ilaçlara sedatif ilaçlar denir.

Uyku düzensizliği ve uykusuzluğa karşı kullanılan ilaçlara da hipnotik ilaçlar denir.

Bu gurupta kullanılan ilaçlar küçük dozlarda sedasyon,doz arttırılırsa hipnotik tesir,daha da arttırılırsa anestezi , biraz daha arttırılırsa koma ve ölüm meydana gelir. Sedatif ve hipnotik olarak daha çok barbitürat ve benzodiazepinler uygulanır.

Barbituratların yan etkileri ; Uyuşukluk , sersemlik , bağımlılık , yüksek dozlarda solunum reaksiyonları , koma. Tedavide ; pentobarbital , sekobarbital kullanılan barbitüratlardan bazılarıdır. Günlük doz 100 – 200 mg

Benzodiazepinlerin günlük dozu 4 – 40 mg. Tedavide ; Diazepan , nitrazepam ,fulinitrazepam kullanılan ilaçlardan bazılarıdır. İ.M veya İ.V verilir. İ.V çok yavaş verilmelidir.

ANTİKONVULSİF İLAÇLAR

Kanvilsiyon (havale) ve epilepsi tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Fenobarbital , diazepam , karbamezapin , etasuksimid , fenitoin bu amaçla kullanılan ilaçlardan bazılarıdır. Günlük doz 100 – 600 mg. En önemli yan etkisi anemi ( folik asit yetmezliği sonucu gelişen anemi).

ANALJEZİKLER

Ağrı kesici ilaçlara denir. İki guruba ayrılırlar ;

a) Narkotik olmayan analjezikler

b) Narkotik analjezikler

A) Narkotik olmayan analjezikler; Ağrı kesici özellikleri narkotik analjeziklere göre daha azdır. Fakat bağımlılık , uyuşukluk , sersemlik yapmadıkları için daha çok tercih edilir. Bu ilaçların bir çoğunun antipiretik ve antienflamatuar özelliği olduğu için narkotiklerden bu yönleriyle üstündürler.. bu ilaçlar vücut normal ısısını değil yüksek ısıyı düşürürler. Bu ilaçların bazıları.

– Salisilatlar ( Asetilsalisilat,sodyum salisilat) ; Antipiretik ve antiflamatuar tesirleri de mevcuttur. Mide mukozasını tahriş ederek peptik ülsere zemin hazırlayabilirler. Aspirin bu gurup ilaçlardandır. Kanın pıhtılaşmasını geciktirdiği için kanamaya meyilli hastalarda kullanılmaz. Günlük doz 1,5 – 3 g.

– Parasetamol (asetominofen) ; Analjezik ve antipiretik etkisi mevcuttur. Karaciğer üzerinde toksik tesir gösterdiğinden kronik ve yüksek doz kullanımından kaçınılmalıdır.

– Dipiron (metilmelibrin-metamizol ) ; oral yada parenteral olarak uygulanabilir. Alerjik reaksiyonlara veya agranülositoz ve benzeri yan etkileri olabilir.

– Fenilbutazon ; Analjezik ve antipiretik özelliği zayıftır fakat antienflamatuar etkisi olduğu için uygulanır. Mide tahrişi , vücutta tuz birikmesi , karaciğer ve böbrekte toksik etkiler ve benzeri yan etkileri olabilir. Bu gurupta ; oksifenbutazon , indometasin , ibuprofen , nakrosen vb.

ANALJEZİK , ANTİPİRETİK, ANTİEFLAMATUAR İLAÇLARIN ENDİKASYONLARI ;

  • Romatid Artrit
  • Dejeneratif eklem hastalıkları
  • Ateşle seyreden romatizma
  • Travma , enfeksiyona bağlı iskelet ve kas sistemine bağlı lezyonlar ( kas zedelenmeleri , burkulma ,bel ağrısı)
  • Ağrıyla seyreden çeşitli vakalar (baş , diş ağrıları)

B) Narkotik aneljezikler ; Opyoidler de denilen bu ilaçların kuvvetli ağrı kesici tesirleri sebebiyle ,miyokart enfarktüsü , kırık , kanser ve benzeri şiddetli ağrıların seyrettiği hastalıklarda uygulanırlar. Bağımlılık yaparlarlar antipiretik ve antieflamatuar tesirleri yoktur.

Narkotik aneljeziklerin endikasyonları ;

  • Kolik ,kırık ağrısı ve benzeri şiddetli ağrılar
  • Kronik ağrılar (kanser vb)
  • Miyokart enfarktüsü (morfin)
  • Preanestezik medikasyon
  • Doğum ağrıları
  • Şiddetli öksürük

· Morfin ; Çok kuvvetli aneljezik ve öksürük kesici özelliği mevcuttur. Solunum merkezini deprese ederek solunumun durmasına neden olabilir. Yan etkileri ; Bağımlılık , göz bebeğinde daralma , sedasyon , mide salgılarında ve hareketlerde azalma. Cilt altı veya İ.V olarak günlük doz 10 -15 mg. Kafa travması , bronşiyal astmada kontrendikedir.

· Kodein ; Morfinin aksine oral yolla emilir. Parenteral yolla da verilebilir (S.C – İ.M). Morfine göre analjezik etkisi zayıftır. Öksürük tedavisinde uygulanır. Bağımlılık daha geç gelişir.

· Sentetik narkotik analjezikler ; Bu guruptaki ilaçların etkileri morfine göre daha zayıftır. Meperidin , dekstropropoksifen , fenazosin , pentazosin vb ilaçlar bu gurupta yer alır.

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ UYARICILARI

Tedavi dozlarında solunum ve dolaşım merkezini uyaran ilaçlara Analeptik ilaçlar denir. Kalp atım sayısını ve kalbin kasılma gücünü artırırlar , kan basıncını yükseltirler. Yüksek dozlarda konvulsiyon (havale) yaparlar. İ.V uygulanırlar.

  • Niketamid ; Oral yada parenteral yolla alınabilir. Etkisi kısa sürelidir. Yeni doğan bebekte asfiksiye önlem olarak verilebilir.
  • Kafein ; Çay ve kahvede bulunan bir alkoloid.

PSİKOTROPİK İLAÇLAR

Merkezi sinir sistemine tesir ederek kişide algılama duygu düşünce ve benzeri davranış değişikliklerine sebep olurak kişinin ruhi halini etkileyen ilaçlardır. Üç guruba ayrılırlar.

a) Nöroleptik ilaçlar ;

Antipsikotik ilaçlarda denir. Şuur bulanıklığı , uyku ve aşırı sedasyon olmaksızın , hareketlerde azalma , çevreye karşı ilgisizlik , heyecan ve merakta azalma yapan ilaçlara nöreleptik ilaçlar denir. Bağımlılık ve tolerans oluşturmazlar. Analjeziklerin etkilerini arttırabilirler. Gebelikte kontrendikedir.

Endikasyonları ;

– Şizofreni iyileştirilmesi

– Saldırganlık reaksiyonu gösteren vakalarda uygulanır (paranteral yolla)

– Bağımlılık yapan ilaçların neden olduğu yoksunluk krizleri

– Bulantı , kusma.

Nöroleptik ilaçların bazıları ;

I) Klorpromazin ; sedasyon yapıcı etkisi de mevcuttur. Antiemetik olarakta uygulanır. Günlük doz 200- 800 mg oral veya parenteral olarakta uygulanabilir.

II) Promazine ; Etkisi klorpromazin gibidir. Günlük yetişkin dozu ; 100 mg.

III) Haloperidol ; oral yada parenteral yolla verilir. Günlük yetişkin dozu 2 – 8 mg.

IV) Diğer nöroleptikler ; Asopromazin , tioridazin , mezoridazin , flufenazin

Yan etkileri ;

Kas spazmı , tremor , yürüme bozukluğu , salgılarda artma , menstruasyon bozukluğu , lökopeni.

b) Trankilizan ilaçlar (Anksiyolitikler) ;

Kişilik ve algı bozukluğu yapmadan gerginlik , heyecan , marazi , korku , panik , ajitasyon , ve benzeri belirtilerle seyreden pisikatrik vakalarda kullanılan ilaçlardır. Gebelikte kontrendikedir. Uyuşukluk , sersemlik , dikkatin azalması ve benzeri yan etkileri olabilir. Bu nedenle bu ilaçlar alındıktan sonra motorlu araçlara binilmemeli.

Bu ilaçlar ;

  • Benzodiazepinler ; Diazepam , oksazepam , lorezepam ,medazepam ve benzeri ilaçlar anksiyotik olarak kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçlar bağımlılık yapabilir.
  • Meprobomat ; sedatif ve hipnotik tesirleri de mevcuttur. Oral yolla uygulanırlar.
  • Hidroksizin ; Antiemetik , antialerjik , antikolinerjik tesirleri de mevcuttur. Günlük yetişkin dozu 75 – 400 mg.

c) Antidepresan ilaçlar ;

Ruhi depresyon içinde olan psikiyatrik vakalarda uygulanırlar. Mani tedavisinde de uygulanır (aşırı güvenme , etkinliklerde artma).

Bu ilaçlar ;

· İmipramin ; Etkisi 10 -15 günlük tedaviden sonra ortaya çıkar. Öfori oluşturur(aşırı sakinlik ve neşe hali). Ağız kuruluğu ,kabızlık , taşikardi ve benzeri yan etkileri olabilir. Ek olarak Enuresis tedavisinde de uygulanır. Amitiriptilin , mianserin , opipramol , tioridazin antidepresan ilaçlardandır.

· Lityum karbonat ; Manik depresif hastalarda , mani ve hipomani nöbetlerinde uygulanır. Yan etkileri ; Konvulsiyon , hiperaktivite ,hipotiraidizme zemin hazırlama.

ADELE GEVŞETİCİLER VE ANTAGONİST ETKİ

Myorölaksan adıyla anılan kas gevşetici ilaçların bazıları SSS , bazıları da peri feride tesirlerini gösterirler.

1) SANTRAL ETKİLİ KAS GEVŞETİCİLER ;

Etkilerini doğrudan doğruya SSS’ ye gösterirler. Artmış olan kas tonüsünü azaltırlar.

Endikasyonları ;

– Kırık ve çıkıklar

– Burkulmalar

– Tendon ve ligament (bağ) yaralanmaları

– Travma , iltihap , kireçlenme ,nedenlerle meydana gelen kas iskelet kaynaklı spazmlar

– Akut , kronik ve nörolojik kökenli spazmlar.

Yan etkileri ; Alerjik reaksiyonlar , böbrek bozuklukları , karaciğere toksik etki yapabilirler.

Bu guruptaki ilaçlar ;

· Klorzoksazon ; Oral yolla alınır. Sedatif tesiri de mevcuttur.Aspirin yada benzeri analjeziklerle de uygulanabilir.

· Fenprobomat ; Oral yolla uygulanır. Trankilizan tesiri de mevcuttur.

· Diğer ilaçlar ; Metakarbomal , baklofen , mefanaksolan.

2) PERİFERİK ETKİLİ KAS GEVŞETİCİLER

Bu ilaçlar motor sinir sinirlerle çizgili kaslar arasındaki sinir iletimini engelleyerek kasları gevşetici tesir gösterirler. Bu gurup ilaçlar daha çok genel anesteziklerle beraber , yeterli kas gevşemesini temin etmek için parenteral yolla uygulanırlar.

SOLUNUM SİSTEMİ İLAÇLARI

A) ANTİTUSİF İLAÇLAR

Öksürük refleksini inhibe ederek öksürüğü kesen ilaçlara denir.

· Kodein ; Afyon türevi bir preparattır. Analjezik ve kabızlık yapıcı özelliğide mevcuttur. Bağımlılık morfine göre daha geç gelişir.

· Noskapin ; Afyon türevi bir ilaç olmasına rağmen bağımlılık yapmaz. Bronş darlığı yapabileceğinden astmada kullanılmamalıdır.

B) EKSPEKTORAN İLAÇLAR

Solunum yollarında biriken balgamı sulandırıp yapışkanlığını azaltarak dışarı atılmasını kolaylaştıran ilaçlardır. Yüksek dozları kusturucu etki gösterir.

· İpeka ; Emetik bir ilaç olan ipeka yüksek dozda kusturucu etki gösterir. Ekspekoran etki yapan dozu daha düşüktür. Oral yolla 10 -50 mg

· Gliserin gayakolat ; Tek başına kullanılmaz. Diğer öksürük ilaçları ile kombine olarak uygulanır.

C) BRONKODİLATÖR İLAÇLAR

Bronş ve bronşiyolleri genişleten ilaçlara verilen ortak isim. Bronşiyal astma , alerjik hastalıklar ve benzeri bronş darlığı yapan vakıalarda uygulanır. Oral veya inhalasyon yoluyla uygulanırlar.

· Teofilin ; Analeptik etkiyede sahiptir. İnhalasyon yoluyla kullanılmaz oral yolla veya parenteral yolla uygulanır.

D) OKSİJEN

İnhalasyon yoluyla ,çeşitli metodlarla hipoksi vakıalarında (oksijen yetersizliği) uygulanır.

HİSTAMİN VE ANTİHİSTAMİN

Histamin vücutta sentez edilen bir madde olup organizmaya büyük ölçüde tesir eder. Vücutta bazı fizyolojik ve patolojik olaylarda rol oynar.

Histaminin etkileri ;

Damarlarda kuvvetli vazodilatasyon yaparak kan basıncını düşürür. Kapiller permabiliteyi artırarak damar dışına plazma kaçmasını ve bunun neticesinde ödeme , hipovolemiye neden olabilir. Anti histaminik ilaçlar histaminin olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak için uygulanır.

ANTİHİSTAMİNİK İLAÇLAR

Histaminik reseptörleri bloke ederek histaminin tesirlerini ortadan kaldıran ilaçlardır. Antialerjiklerde denir.

Endikasyonları ;

– Böcek sokması , saman nezlesi , ürtiker , anafilaksi ve benzeri alerjiler

– Taşıt tutması

– Antiemetik (gebelik ve bazı operasyonlar sonrası)

– Serum hastalığı.

Yan etkileri ; Uyuşukluk , dikkatte dağılma , uyku hali

SIVILAR – ELEKTROLİT VE VİTAMİNLER

Elektrolit sıvı dengesi ;

Vücut sıvıları yeterli miktarlarda gerekli yerlerde ve elektrolitlerle doğru ilişkilerde bulunması gerekir. Vücut ağırlığının ortalama %60 sudur. Günlük sıvı ihtiyacı yetişkinlerde 2,5 litredir.

Organizmada sıvılar iki biçimde bulunur ;

a) İnterstisyel sıvı ; Hücreler arası sıvı.

b) Plazma ; damar içi sıvı.

Hücreler arası sıvıda artma olursa ödem meydana gelir.

Plazmanın pH 7,35 – 7,45 arasında olmalıdır. Plazmanın pH 7,2 den aşağıya inerse asidoz , 7,5 in üzerine çıkarsa alkaloz tablosu görülür.

Sıvı iyileştirilmesinin Endikasyonları ;

  • Şok , koma
  • Ameliyattan önce ve sonra
  • Elektrolit ve sıvı dengesizliklerinde
  • Asit – baz dengesizliklerinde
  • Oral sıvı alamayanlarda
  • Yüksek ateş.

Sıvı tedavisinde kullanılan solüsyonlar ;

1) %5 Dekströz ; Elektrolit ihtiva etmez sık kullanılan bir izotoniktir.

2) % 0,9 Sodyum klorür ; serum fizyolojik ismiyle de bilinir.

3) Potasyum klorür solüsyonu ; Hipokalemi denen potasyum eksikliği durumunda uygulanır.

4) Kalsiyum ; kalp glikozidi yapılmayan kişilerde İ.V kalsiyum verilmemelidir.

5) Amonyum klorür ; alkoloz tedavisinde uygulanır.

6) Sodyum bikarbonat ; asidoz tedavisinde uygulanır.

7) Dengeli solüsyonlar ; Vücudun gereksinim duyduğu elektrolitleri ve glikozu ihtiva eden solüsyonlardır.

8) Plazma yerini tutan solüsyonlar ; Kanama , şok ve geniş yanıklar ve benzeri plazma kaybının arttığı vakıalarda kan hacmini arttırmak amacıyla kullanılan solüsyonlardır.. plazma ve plazma ve benzeri iri moleküllü solüsyonların yaptığı basınca onkotik basınç denir.

Serum reaksiyonları ;

  • Pirojenik ve alerjik reaksiyonlar
  • Ödem
  • Nekroz
  • Ağrı
  • Trombofilebit
  • Solüsyonun damar dışına kaçması.
  • Hava embolisi

VİTAMİNLER

Vücutta sentezlenemeyen vücutta metabolitik ve katabolik fonksiyonlarda görev alan organik maddelerdir.

SUDA ERİYEN VİTAMİNLER

· B1 vitamini (tiamin); Karbonhidrat metabolizmasında ve asetikolin oluşumunda görevlidir. Eksikliğinde beriberi ortaya çıkar. Tedavide ise ; alkolizm , kronik ishal ve nevritte uygulanır.

· B2 vitamini (riboflavin) ; Karbonhidrat , protein , yağ ve nükleik asit metabolizmasında görevlidir. Eksikliğinde görme bozukluğu görülebilir.

· Niasin (nikotinik asit) ; Protein , yağ ve karbonhidrat metabolizmasında görevlidir. Eksikliğinde pellegra ve sinirsel bozukluklar görülür.

· B4 vitamini ( pridoksin) ;Amino asit metabolizmasında görevlidir. Eksikliğinde ağız bölgesinde dermatit , anemi. Tbc tedavisinde nevriti önlemek için uygulanır.

· Folik asit ; kan hücrelerinin yapımında ve nükleik asit metabolizması için gereklidir.

· B12 vitamini (kobalamin) ; kan hücrelerinin yapımı için gereklidir. Eksikliğinde pernisyöz anemi görülür.

· C vitamini ; Endikasyonları

– Skorbit

– Methemoglobinemi

– Bazı anemiler

– Gebe , loğusa ve bebeklerde

– Enfeksiyon hastalıklarında

– Yaralarda, kırıklarda, operasyon sonralarında

– Diş eti enfeksiyonlarında.

YAĞDA ERİYEN VİTAMİNLER

· D vitamini ; Kemik gelişimi için gereklidir.

· A vitamini ; görme ,büyüme , gelişme fonksiyonlarını yerine getirir. Endikasyonları;

– A vitamini yetersizliği

– Gebelik ve laktasyon

– Bazı cilt hastalıkları

– Enfeksiyon , yaralar ve yanıklar.

· E vitamini ; Vücutta antioksidan görevi yapar.

· K vitamini ; kanın pıhtılaşması için gereklidir.

ÜRİNER SİSTEM İLAÇLARI

A) DİÜRETİK İLAÇLAR

İdrar hacmini arttıran ilaçlara denir. Ek olarak sodyum itrahı içinde uygulanırlar.

Endikasyonları ;

– Hipertansiyon

– Kalp yetmezliği

– Akut böbrek yetmezliği

– Akciğer ödemi , beyin ödemi

– Zehirlenmeler

– Karaciğer sirozu.

· Mannitol ; İdrar miktarını arttırmak için uygulanır. İ.V olarak yavaş verilir.

· Furosemid ; Antihipertansif etki elde etmek için uygulanır. Oral ve parenteral yolla uygulanır.

· Tiazid gurubu diüretikler ; Oral yolla uygulanır.

· Spironalakton ; sodyumun böbreklerden geri emilmesini temin eder. Potasyum kaybına yol açmaz.

· Triamteren ; Potasyum kaybına yol açmaz.

B) İDRAR YOLU ANTİSEPTİKLERİ

Üriner sistemin değişik bölgelerindeki enfeksiyonlar için uygulanır.

· Metamin ; Oral yolla uygulanır. Ürinel kanalda formaldehide dönüşerek antibakteriyal etkinlik gösterir.

· Nitrofrantoin ; Böbrek yetmezliğinde kullanılmaz. Toksitesi sebebiyle 2 haftadan fazla kullanılmaz.

· Nalidiksik asit ; Oral yolla uygulanır.Proteus enfeksiyonlarında uygulanır. Karaciğer ve böbrek bozukluklarında kullanılması kontrendikedir.

ANTİMİKROBAL İLAÇLAR

Virüs , bakteri , mantar ve benzeri mikroorganizmaların meydana getirdikleri hastalıklara karşı kullanılan ilaçlara antimikrobal ilaçlar denir. İki biçimde etki yaparlar ;

A) Bakterisit etki ; Mikroorganizmaların öldürülmesi.

B) Bakteriostatik etki ; Mikroorganizmaların üremelerinin durdurulması.

ANTİBİYOTİKLER

Çeşitli mikroorganizmalardan elde edilen ve diğer zararlı mikroorganizmaların öldürülmesinde kullanılan ilaç niteliği taşıyan maddelerdir.

· BAKTERİSİD ANTİBİYOTİKLER ; Penisilinler , sefalosporinler , aminoglikozidler , rifampisin

· BAKTERİAOSTATİK ANTİBİYOTİKLER ; Tetrasiklin , kloramfenikol , sülfonamidler , linkomisin , eritromisin

* Sülfonomidler ; Tedaviye ilk giren antibiyotiklerdendir (1935). Sentetik olarak yapılırlar ve geniş spektrumlu ve Bakteriostatik etkilidirler. BOS’a geçişi iyi olduğu için menenjit tedavisinde kullanlır.

* Tetrasiklinler ; Geniş spektrumlu ve bakteriostatik tesirlidirler. Süt ve antiasit ilaçlarla alınırsa emilimi azalır. Kolera , trahom , riketsiya ,brusella ,sinizüt , bronşit ve benzeri enfeksiyonlarda uygulanır.

* Klorakfenikol ve tiamfenikol ; geniş spektrumlu ve bakteriostatik etkilidirler. Salmonella , menenjit , influenza enfeksiyonlarında uygulanır. Kemik iliğine toksik etki yaparak aplastik anemi yapabilir

* Penisilinler ; İlk bulunan antibiyotiklerdendir. Güçlü bakterisid etkili olup yan etkileri azdır.

Sık kullanılan penisilinler ;

– Kristalize penisilin G (benzil penisislin) ; Kısa etkilidir. Sadece İ.M , İ.V olarak uygulanır. Sifiliz ve difteri ve benzeri enfeksiyonlarda uygulanır.

– Uzun etkili penisilinler ; Sadece İ.M olarak uygulanırlar.Prokain penisilin günde 1-2 defa , benzatin penisilin G 7-28 günde 1 defa yapılır.

– Geniş spektrumlu penisilinler ; Antibakteriyel spektrumları daha geniştir. Diğer penisilinlerin etki etmediği E.coli , shigella , influenza ve benzeri mikroorganizmalara karşıda etkilidir. Amoksilin , ampisin bu guruba örnektir.

* Sefalosporinler ; Gram (-) bakterilere etkilidirler.

* Aminoglikozidler ; Bakterisid etkilidirler. Dar spektrumludurlar.

Bu gurup ilaçlar ;

– Streptomisin ; Tbc tedavisinde tercih edilir. İşitme ve denge bozukluğu ve benzeri yan etkiler yapabilir. İ.M uygulanır.

– Gentamisin ; Üriner sistem enfeksiyonlarında uygulanır. Penisilin iyileştirilmesini destekler. Gentamisin ile başka ilaçla aynı enjektöre çekilmemeli.

– Neomisin ; paranteral yolla kullanılmaz. Pomat veya solüsyon şeklindedir.

SITMA TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR

Antimalaryal ilaçlar da denir. Sıtmanın etkeni plazmodyum denilen parazittir. Sağlık bakanlığı bu ilaçları ücretsiz dağıtılır.

Bu ilaçlar ;

· Primakin ; Klorkinle kombine olarak oral yolla uygulanır.

· Primetamin ; Tedaviden ziyade sıtmadan korunma amacıyla uygulanır.

· Klorokin ; Sıtma tedavisinde en sık kullanılan preparattır.

TBC TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR

TBC tedavisinde kullanılan ilaçlar oral ve parenteral yolla uygulanırlar. Streptomisin , rifampisin , morfozinamid ,prizinamid , izoniazid , paraamino salisilik asit tbc tedavisinde kullanılan ilaçlardır.

ANTİHELMİNTİK İLAÇLAR

Kıl kurdu , yassı solucan , tenya ve benzeri parazit hastalıklarının tedavisinde kullanılan ilaçlardır.

  1. – Pirvinyim ; Kıl kurdu tedavisinde
  2. – Piperazin ; Kıl kurdu yassı solucan tedavisinde
  3. – Pirantel pomat ; kıl kurdu yassı solucan tedavisinde
  4. – Mebandozole ; kıl kurdu , yası solucan , tenya , kancalı kurt tedavisinde uygulanır.
  5. – Niklosamid ; tenya tedavisinde uygulanır

ANTİFUNGAL ( ANTİMİKOTİK) İLAÇLAR

Mantar enfeksiyonları tedavisinde kullanılan ilaçlardır.

A) Sistemik etkili olanlar ; Griseoflvin , nistatin , ketokonazol , flukanazol

B) Lokal etkili olanlar ; Naftifin , Oksikonazol , klotirimazol.

ANTİSEPTİKLER VE DEZENFEKTANLAR

1) Alkol ; Bakterisid tesirli

2) İyot ; Geniş spektrumlu. Funguslar , virüsler ve sporlu bakteriler üzerinde öldürücü etkilidir. Povidon da bu guruba girer.

3) Klor ; su dezenfeksiyonunda uygulanır. Tbc basiline ve aside dayanıklı bakterilere karşı etkisizdir.

4) Potasyum permanganat ; Bakterisid ve fungusiddir. Mantar tedavisinde uygulanır.

5) Hidrojen peroksit ; Oksijenli su. Köpürerek yaranın temizlenmesinde uygulanır.

6) Formaldehit ; Tıbbı araç gereçlerin ve oda dezenfeksiyonunda uygulanır.

7) Fenol ; en eski antiseptik.

8) Benzolkonyum klorür ; Zefiran.

9) Klorhekzidin ;

10) Timeresol ; Amerikan tentirdiyotu

11) Gümüş nitrat ; Yeni doğanda konjonktiviti önlemek için %1 lik solüsyonu göze damlatılır.

12) Rivanol ;

SİNDİRİM SİSTEMİ İLAÇLARI

ANTİASİT İLAÇLAR

Mideden salgılanan hidroklorik asidi nötralize ederek asiditeyi azaltmaya yararlı ilaçlardır. Açken mide asidinin pH 1 dir. Anti asitin kullanılma amacı ph yukarı doğru çıkarmaktır.

Yan etkileri ;

  • – Kabızlık ,ishal
  • – Midede gerilme

H2 RESEPTÖR BLOKÖRLERİ

Mideden asit salgılanmasında rolü olan H2 reseptörlerini bloke ederek midenin asit salgılamasını azaltmaya yararlı ilaçlardır.

1) Ranitidin ; Oral veya parenteral yolla uygulanır. İshal, bradikardi ve benzeri yan etkileri olabilir.

2) Famotidin.

LAKSATİF VE PURGATİFLER

Dışkının atılmasını kolaylaştırıcı ilaçlardır. Agar , gliserin , fenolftalein , bisakodil.

ANTİDİYARETİKLER

İshal önleyici ilaçlar. Opyoidler , antikolinerjik ilaçlar , kaolin.

ANTİEMETİKLER

Kusmayı önlemek amaçlı kullanılan ilaçlardır. Oral yolla alınamadığı vakıalarda parenteral yolla veya rektal yolla verilirler. Trimetobenzamin (taşıt tutmasında etkili değildir) , antihistaminikler.

EMETİK İLAÇLAR

Kusmayı sağlayan ilaçlar. Apom.orfin ,ipeka şurubu.

ENDOKRİN HORMONLARI

Endokrin bezler tarafından salgılanan,boşaltım kanalı olmadan direkt kana verilen vücuttaki faaliyetleri düzenleyip, kontrol eden maddelere hormon adı verilir.

1) Anti Diüretik Hormon (ADH) ; Hipofiz arka lobundan salgılanır.

2) İsülin ; Pankreas tarafından salgılanan insülin , glikozun kanda hücrelere geçmesi ve hücre içinde glikozun oksidasyonu için geçerlidir. Şeker hastalığı tedavisinde uygulanır. Oral yolla etkisizdir.

3) Glukokortikoidler ; Böbrek üstü bezlerinin kabuk kısmından salgılanan bir hormondur. Alerjik,antienflamatuar ve bağışıklıkla ilgili reaksiyonların ortaya çıkmasına engel olma amacıyla uygulanırlar. Hormon preperatlarına kortikosteroid denir.

Kortikosterodlerin Endikasyonları ;

  • – Antienflamatuar etki
  • – Alerjik hastalıklarda
  • – İmmunasupresif olarak ( doku nakillerinde)
  • – Artrit ve romatizmada
  • – Astım
  • – Cilt lezyonlarında
  • – Addison hastalığında
  • – Şok
  • – Çeşitli göz hastalıklarında
  • – Kanser tedavisinde

Yan etkileri ;

  • · Depresyon ,intihara meyil
  • · Enfeksiyon gelişimi kolaylaşır
  • · Mide tahrişi
  • · Hiperglisemi
  • · Ödem , kilo
  • · Ciltte incelme
  • · Yara iyileşmelerinde gecikme
  • · Göze uygulandığında göz içi basıncında artma.

4) Tiroksin ; Tiroid bezinden salgılanan bir hormondur.

5) Cinsiyet hormonları ;

* Oksitosin ; Hipofiz arka lobunda salgılanır. Doğum eyleminde görevi mevcuttur.

Endikasyonları ;

– Miadını doldurmuş gebelerde doğum eyleminin başlatılması için İ.V infüzyonla uygulanır.

– Doğum sonu kanamalarının durdurulması için

– Süt salgılamasının yetersin olduğu vakıalarda.

* Gnodotropin hormonları ; kadın ve erkekte üreme organlarının faaliyetlerini kontrol eder. Kadında kısırlık tedavisinde ,erkekte testis tedavisinde uygulanır.

* Prolaktin ; Doğum sonrasında süt salgılamak görevi olan prolaktin hipofiz ön lobundan salgılanır ve ilaç olarak değeri yoktur.

* Androjen ; Sakal , bıyık ve benzeri gibi erkeklik karakterlerinin çıkmasını sağlayan hormonlardır. Testislerden salgılanır

* Östrojen ; adet görme , memelerin gelişmesi ve benzeri kadınlık karakterlerini ortaya çıkaran hormon.

* Progesteron ; Overlerden salgılanan diğer hormondur. Gebelik ve gebeliğin devamında görevlidir.

ANTİNEOPLASTİK İLAÇLAR

Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlara denir.

Yan etkileri ;

  • – Kemik iliği depresyonu
  • – Böbrek ve karaciğer bozukluğu
  • – Kuvvetli teranojik tesir
  • – Bulantı , kusma , saç dökülmesi
  • – Kısırlık
  • – Adet düzensizliği

GÖZ , KULAK , BURUN VE BOĞAZ İLAÇLARI

GÖZ İLAÇLARI

1) Midriyatik ilaçlar ; Göz bebeğini genişletirler. Göz dibi muayenesinde pupilları ayırt etmek amacıyla uygulanır.

2) Miyotik ilaçlar ; Göz bebeğini daraltıcı tesir gösterirler. Göz içi basıncı düşürdüğü için glokom tedavisinde uygulanırlar.

3) Anti bakteriyel ilaçlar ; Konjonktuvit , trahom, arpacık ve benzeri enfektif göz rahatsızlıklarında uygulanır. (neomisin , rifampisin , sülfosetamid , terramisin , gentamisin)

4) Lokal kortikosteroidler ; Gözde kızarıklık , batma , sulanma ve benzeri belirtilerle seyreden alerjik ve enflamatuar hastalıklarda uygulanır.

KULAK. BURUN, BOĞAZ İLAÇLARI

a) Antibakteriyal ilaçlar ; Rifampisin , penisilinler , sulfonomidler.

b) Dekonjensanlar ; Nezle ,rinit , sinüzit ve benzeri hastalıkların tedavisinde uygulanırlar. Fenilefrin , nazolin

c) Kortikosteroidler ; Saman nezlesi ve benzeri alerjik kökenli hastalıkların tedavisinde uygulanırlar.

d) Antivertijinöz ilaçlar ; vertigo (baş dönmesi) tedavisinde kullanılan ilaçlardır.

ANESTEZİKLER ;

A) GENEL ANESTEZİKLER

– Narkotik anestezikler (morfin)

– Kürarizan ilaçlar

– Entiemetikler , nöröleptikler

– Barbitüratlar

– Antikolinerjikler

1) İnhalasyon anestezikleri ;

– Eter (patlayıcı olabilir)

– Halothan (patlayıcı olmayan fakat uterus kasılmalarına neden olan bir gaz jinekolojide tercih edilmez)

– Azot protoksit ( güldürür)

– Enfluran ( hoş kokuludur fakat böbrekler üzerinde toksik etki yapabilir.)

2) İ.V kullanılan genel anestezikler ;

– Tiyopental ; kısa etkili barbitürattır.

– Althesin ; Kişi çabuk ayılır. Alerji yapabilir.

B- LOKAL ANESTEZİKLER

Kokain , prokain , lidoksin , terakain , kloroprokain ,dibukain

Fazla dozda uygulandıklarında SSS etkileyerek huzursuzluk , korku hali , istem dışı titremeler , kalp yetmezliğine neden olabilirler.

Lokal anesteziler uygulama yerlerine göre 4 e ayrılırlar ;

1) Yüzeysel Anestezikler ; Müdahale yapılacak mukozaya ilacın sürülmesiyle elde edilen anestezi.

2) İnfiltrasyon anestezi ; Operasyon yapılacak bölgedeki cilt altına ilacın enjekte edilmesi.

3) Bölgesel anestezi ; Operasyon yapılacak bölgedeki sinirlere ilacın zerk edilmesi.

4) Spinal anestezi ; Omurganın alt kısmından BOS içine ilacın zerk edilerek elde edilen anestezi.

DOLAŞIM SİSTEMİ İLAÇLARI

A) ANTİKUAGÜLAN İLAÇLAR ;

Kanın pıhtılaşmasını engelleyen ilaçlar.
B) HEMOSTATİK İLAÇLAR ;

Kanamayı durudurucu tesir gösteren ilaçlar.
C) ANTİHİPERTANSİF İLAÇLAR ;

Yüksek kan basıncını düşürmek için kullanılan ilaçlar

D) KALP GLİKOZİDLERİ ;

Kalp yetmezliği tedavisinde kullanılan ilaçlar.

E) ANTİANJİNAL İLAÇLAR ;

Anjina pektoris tedavisinde kullanılan ilaçlardır.

F) ANTİARİTMİK İLAÇLAR ;

Kalpteki ritim bozukluklarında kullanılan ilaçlar.

Bu listedeki ilaçların piyasada hangi marka ve ticari isimle satıldığını bulmak için arama formuna türünü yazmanız halinde sitede bulunan ilaçlar ve neye iyi geldikleri listelenecektir.

 

Son arananlar

Bir cevap yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.